هدف شناسایی عوامل موثر بر آینده سامانه های بازیابی اطلاعات متنی هدف این پژوهش است. روش شناسی: داده ها از متون و پیمایش نظرات متخصصان بازیابی اطلاعات به روش نمونه گیری هدفمند گردآوری شده است. یافته ها: بعد فناوری بیشترین تاثیر را بر آینده سامانه های بازیابی اطلاعات خواهد داشت. بعد هوش مصنوعی با ضریب 93 موثرترین شناخته شد. حق مولف در بعد سیاسی با ضریب86 و وابسته شدن مشاغل به اطلاعات در بعد اجتماعی-فرهنگی با ضریب 87 و برنامه های همراه با ضریب 86 در شاخص اقتصادی مهمترین عوامل موثر بر آینده سامانه های متنی خواهد بود.

با گسترش و توسعه وب و افزایش محتوای آنلاین، اهمیت سیستم های بازیابی اطلاعات که بتوانند با دقت بالاتری به نیازهای اطلاعاتی کاربران پاسخ دهند، بیشتر از پیش مشخص است. یک بخش مهم در طراحی هر سیستم بازیابی اطلاعات، انتخاب روشی مناسب برای مدل کردن آن سیستم است که در این راستا تعیین روش وزن دهی به لغات جهت بیان میزان اهمیت آنها در اسناد و پرس وجوها، نقش به سزایی دارد. روش های مختلفی در خصوص چگونگی وزن دهی به لغات ارایه شده که غالبا یک وزن عددی را تخصیص می دهند اما نمی توان با قطعیت گفت که بهترین روش وزن دهی کدام است. با توجه به ابهام و عدم قطعیتی که در این زمینه وجود دارد، در این مقاله مدلی ارایه شده که به جای استفاده از یک مقدار وزنی، با استفاده از وزن های بدست آمده از تعدادی روش وزن دهی پایه که به دقت انتخاب شده اند، برای هر لغت بازه ای از وزن ها را به عنوان یک وزن فاصله ای محاسبه می کند. در این مدل با انجام تجمیع مناسب، میزان ارتباط هر سند با پرس-وجوی ورودی نیز به صورت یک وزن فاصله ای تعیین شده و برحسب آنها می توان با استفاده از یکی از سه روش پیشنهادی، اسناد را رتبه-بندی کرد. در آزمایش های انجام شده بر روی مجموعه داده های معتبر Cranfield و Medline، اثرات نرما ل سازی طول بردار وزن های پایه، استفاده از مولفه های مختلف در فاکتور فرکانس لغت و فاکتور فرکانس مجموعه مورد مطالعه و بحث قرار گرفته است و مشخص شد که انتخاب مجموعه ای مناسب از روش های وزن دهی پایه برای اعمال روش پیشنهادی، به همراه استفاده از روش رتبه بندی مناسب، تاثیر به سزایی در بهبود بازدهی سیستم خواهد داشت. با انتخاب های مناسب، برای دو مجموعه داده مذکور به ترتیب MAP با مقادیر 0. 43323 و 0. 54580 بدست آمد. این نتایج نشان داد که روش پیشنهادی نه تنها باعث بهبود نسبت به هر یک از روش های وزن دهی پایه می شود، بلکه در مقایسه با چند روش وزن دهی پیچیده اخیر نیز بهتر عمل می کند.

در جهان کنونی که اطلاعات از هر طرف انسان ها را در برگرفته آنچه بیش از همه اهمیت پیدا می کند، بازیابی صحیح اطلاعات است. بازیابی اطلاعات همواره از دغدغه های بشر بوده به همین دلیل به طور مداوم دستخوش تغییرات بسیاری شده است. یکی از مسایلی که متخصصان حوزه بازیابی اطلاعات همواره به آن اندیشه اند، طراحی یک نظام بازیابی اطلاعات کارا است. از این رو با شناسایی عوامل کلیدی موثر بر آینده بازیابی اطلاعات می توان در طراحی این چنین نظامی موفق تر عمل کرد و سهم بیشتری در آینده بازیابی اطلاعات داشت. پژوهش حاضر کاربردی و با استفاده از روش های مرور منابع و تحلیل تاثیرات متقابل انجام شد و برای تحلیل تاثیرات متقابل و شناسایی عوامل کلیدی از نرم افزار میک مک بهره گرفته شد. پژوهش حاضر منجر به شناسایی 13 عامل کلیدی: 1. تبدیل کتابخانه های سنتی به دیجیتال، 2. توسعه و ارتقاء موتورهای جستجو، 3. قالب های جدید محتوا، 4. هوشمند شدن روش های جمع آوری اطلاعات، 5. همگرایی رسانه ها، 6. افزایش تولید محتوا، 7. نسل جدید وب، 8. خودکار شدن فرآیندهای بازیابی اطلاعات، 9. ظهور منابع ترکیبی، 10. داده های عظیم، 11. پردازش ابری، 12. افزایش منابع اینترنتی و 13. استفاده از هوش مصنوعی و پردازش زبان طبیعی در بازیابی اطلاعات موثر؛ بر آینده بازیابی اطلاعات شد. که حاکی از سهم زیاد فناوری در آینده نظام های بازیابی اطلاعات متنی است. از این رو ضروری می نماید در عصر انقلاب صنعتی پنجم متخصصان علم اطلاعات بیش از گذشته به ابزار فناوری مجهز شوند

در جهان کنونی که اطلاعات انسان را از هر طرف در بر گرفته، آنچه بیش از همه اهمیت پیدا می کند، بازیابی صحیح آن است. بازیابی اطلاعات همواره از دغدغه های بشر بوده و به همین دلیل، به طور مداوم دستخوش تغییرات بسیاری شده است. یکی از مسائلی که متخصصان حوزه بازیابی اطلاعات همواره به آن اندیشیده اند، طراحی نظام بازیابی اطلاعات کارآمد است. از این رو، با شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر آینده بازیابی اطلاعات می توان در طراحی چنین نظامی موفق تر عمل کرد و سهم بیشتری در آینده بازیابی اطلاعات داشت. پژوهش حاضر کاربردی و با استفاده از روش های مرور منابع و تحلیل تأثیرات متقابل انجام شد و برای تحلیل تأثیرات متقابل و شناسایی عوامل کلیدی از نرم افزار «میک مک» بهره گرفته شد. پژوهش حاضر به شناسایی 13 عامل کلیدیِ 1. تبدیل کتابخانه های سنتی به دیجیتال، 2. توسعه و ارتقای موتورهای جست وجو، 3. قالب های جدید محتوا، 4. هوشمند شدن روش های جمع آوری اطلاعات، 5. همگرایی رسانه ها، 6. افزایش تولید محتوا، 7. نسل جدید وب، 8. خودکار شدن فرایندهای بازیابی اطلاعات، 9. ظهور منابع ترکیبی، 10. داده های عظیم، 11. پردازش ابری، 12. افزایش منابع اینترنتی، و 13. استفاده از هوش مصنوعی و پردازش زبان طبیعی در بازیابی اطلاعات مؤثر بر آینده بازیابی اطلاعات منتهی شد که حاکی از سهم زیاد فناوری در آینده نظام های بازیابی اطلاعات متنی است. بنابراین، ضروری است در عصر انقلاب صنعتی پنجم متخصصان علم اطلاعات بیش از گذشته به ابزار فناوری مجهز شوند.

هدف: این پژوهش با هدف کشف میزان اثربخشی استفاده از سیستم تشخیص گفتار هوشمند در بازیابی صحیح اطلاعات ادبیات روایی در کودکان دبستانی و مقایسه آن با تأثیر استفاده از نرم افزار قصه گویی و قصه گوی انسانی در این مورد صورت گرفته است.روش شناسی: این پژوهش از نظر هدف کاربردی بوده و با روش نیمه تجربی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش را کودکان دبستانی دختر و پسر پایۀ اول تا سوم دبستان تشکیل می دهند که 36 نفر از آنها با روش نمونه گیری طبقه ای در دسترس به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای انجام این مطالعه از دو ابزار سیستم تشخیص گفتار هوشمند و برنامه کاربردی (اپلیکیشن) قصه گویی به نام «کتاب قصه صوتی» استفاده شد. جهت گردآوری داده ها از یک پرسش نامه و همچنین یک سیاهۀ وارسی که مطابق با سؤالات پرسش نامه طراحی گردیده به منظور تکمیل بررسی و ارزیابی معیار های تعیین شده، استفاده گردید. جهت تجزیه وتحلیل داده ها نرم افزار آماریSPSS27  و آزمون آماری تحلیل واریانس یک طرفه به کار برده شده است.یافته ها: یافته ها نشان داد که متوسط تعداد خطاها در اطلاعات بازیابی شده از قصه ها توسط کودکان هنگام استفاده از سیستم تشخیص گفتار هوشمند با میانگین 7/0، نسبت به هنگام استفاده از قصه گوی انسانی بیشتر و نسبت به هنگام استفاده از برنامه کاربردی (اپلیکیشن) قصه گویی کمتر است. متوسط طول اطلاعات بازیابی شده قصه توسط کودکان در گروهی که از سیستم تشخیص گفتار هوشمند استفاده می کردند با میانگین 966/3، از گروه صدای انسان کمتر و از گروه برنامه کاربردی قصه گویی بیشتر است. متوسط سرعت بازیابی اطلاعات قصه توسط کودکان گروهی که از سیستم گفتار هوشمند استفاده می کردند با میانگین583/2، از گروه صدای انسان کمتر و از گروه برنامه کاربردی قصه گویی بیشتر است. متوسط صحت اطلاعات بازیابی شده قصه توسط کودکان در گروهی که از سیستم تشخیص گفتار استفاده می کردند با میانگین3/4، از گروه صدای انسان کمتر و از گروه برنامه کاربردی قصه گویی بیشتر است.نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان داد استفاده از سیستم تشخیص گفتار هوشمند در بازیابی صحیح اطلاعات ادبیات روایی کودکان دبستانی به طور محسوس اثربخش نیست. کودکانی که داستان ها را یک انسان برایشان تعریف کردند دقت و تمرکز بالاتری داشتند و این موضوع می تواند ناشی از برقراری ارتباط فیزیکی، عاطفی، چشمی، چهره به چهره و شرایط محیطی باشد که بر روی روان آنها تأثیر گذاشته و سبب افزایش عملکرد حافظه و یادگیری، افزایش میزان توجه و تمرکز، پردازش سریع اطلاعات، سازمان دهی ادراکی و یادآوری اطلاعات شده که این عوامل درک و فهم کامل آنها را به دنبال داشته است.

هدف: ابهام زمانی پدید می­ آید که از کلمه ­ای، عبارتی و یا جمله ­ای بیش از یک معنی و مفهوم قابل برداشت باشد و درک این امر توسط سیستم بازیابی اطلاعات ضروری است. از این ­رو، پژوهش حاضر با  هدف مرور بر پژوهش های انجام شده در مورد عوامل ابهام­ زا و ابهام ­زدا با رویکرد نظام­ مند انجام شد.روش­: پژوهش حاضر از نوع کاربردی و با رویکرد کیفی است. شیوه گردآوری داده ­ها از نوع مرور نظام­ مند (استاندارد پریزما) و جامعه آماری مقالات نشریات، همایش ­ها و پایان­ نامه­ های نمایه شده در پایگاه ­های اطلاعاتی ایران است. از بین 175 منبع علمی بازیابی شده، پس از غربال­گری تعداد 37 منبع مورد بررسی قرارگرفت.یافته ­ها: بیشترین موضوع غالب پژوهش ها «ابهام معنای کلمات» (53 درصد) و «ابهام ­زدایی واژگان» (44 درصد) بود. روش پژوهش غالباً با رویکرد «شبکه عصبی» (22 درصد)، بیشترین تعداد منابع مربوط به مقالات همایش ها و کنفرانس ­های ملی و بین ­المللی (48 درصد) و رشته ­های کامپیوتر و زبان ­شناسی (27 درصد) بیشترین تولیدات علمی را در این رابطه داشتند.نوآوری: پژوهش حاضر از این نظر که به موضوع ابهام و ابهام­ زدایی در بازیابی اطلاعات با رویکرد مرور نظام­ مند پرداخته است، نوآورانه محسوب می ­شود.نتیجه ­گیری: بیشتر پژوهش ­های ایرانی متمرکز بر ابهام ­زدایی بودند که اکثرأ در کنفرانس ­ها و همایش ­های ملی و بین ­المللی ارائه شده بودند. تولیدات علمی بیشتر متعلق به رشته ­های کامپیوتر و زبان­ شناسی بود. ابهام معنایی کلمات و ابهام­ زدایی از واژگان دغدغه غالب در پژوهش ­های ایرانی بوده است.